TIẾT THANH MINH LÀ GÌ? TIẾT THANH MINH 2025 DIỄN RA VÀO THỜI GIAN NÀO?

Tiết Thanh Minh không chỉ là một trong 24 tiết khí quan trọng trong năm mà còn mang ý nghĩa sâu sắc trong đời sống văn hóa của người Á Đông. Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, đồng thời cũng là thời điểm thiên nhiên tươi đẹp nhất mùa xuân, thích hợp cho các hoạt động ngoài trời. Hãy cùng TIẾNG TRUNG THẦY HƯNG khám phá nguồn gốc, đặc điểm và những phong tục thú vị diễn ra trong tiết Thanh Minh!

1. Tiết Thanh Minh là gì?

Tiết Thanh Minh (清明节) là tiết khí thứ 5 trong 24 tiết khí, đứng sau tiết Xuân Phân và đứng trước tiết Cốc Vũ, thường rơi vào khoảng ngày 4 hay 5 tháng 4 dương lịch. Tên gọi "Thanh Minh" bắt nguồn từ đặc điểm thời tiết trong giai đoạn này. "清" có nghĩa là trong lành, thanh khiết; "明" có nghĩa là sáng sủa, rõ ràng. Đây là một tiết khí phản ánh sự chuyển biến của tự nhiên, với ánh nắng rực rỡ, cây cối đâm chồi, hoa lá khoe sắc, tạo nên một khung cảnh tràn đầy sức sống. Tiết Thanh Minh cũng là tiết khí duy nhất đồng thời là một ngày lễ, khi mọi người thực hiện tảo mộ, tưởng nhớ tổ tiên, bày tỏ lòng kính trọng với người đã khuất.

2. Đặc điểm khí hậu vào tiết Thanh Minh

Nhiệt độ ấm dần, thời tiết dễ chịu: Tiết Thanh Minh đánh dấu giai đoạn chuyển từ mùa xuân sang đầu hè nên nhiệt độ bắt đầu tăng lên nhưng vẫn ở mức dễ chịu. Nhiệt độ trung bình dao động từ 18-28°C, tùy theo từng khu vực. Sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm tuy có giảm so với đầu xuân nhưng vẫn cần chú ý giữ ấm vào sáng sớm và tối muộn.

Độ ẩm cao, mưa xuân lất phất: Mặc dù tiết Thanh Minh có đặc trưng là trời quang đãng hơn, nhưng nhiệt độ tăng kết hợp với độ ẩm cao vẫn tạo điều kiện cho những cơn mưa xuân nhẹ nhàng xuất hiện. Thỉnh thoảng vẫn có mưa phùn, độ ẩm cao, gây cảm giác ẩm ướt. Tuy nhiên, những cơn mưa này không kéo dài và thường chỉ là mưa nhỏ. 

Thiên nhiên tràn đầy sức sống: Tiết Thanh Minh là thời điểm thiên nhiên bước vào giai đoạn tươi đẹp nhất của mùa xuân. Cây cối xanh tươi, hoa lá nở rộ, đồng thời đây cũng là mùa sinh trưởng mạnh mẽ của nhiều loại thực vật và động vật. 

Thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp: Đây là thời điểm tuyệt vời cho việc gieo trồng vụ xuân, vì đất đai vẫn còn đủ độ ẩm từ những cơn mưa xuân trước đó. Dân gian có câu: "Thanh Minh trước sau, trồng dưa gieo đậu", ý nói thời điểm này rất thích hợp để gieo hạt các loại cây trồng như lúa, ngô, đậu, rau màu. Những cơn mưa nhẹ trong tiết Thanh Minh giúp duy trì độ ẩm, tạo điều kiện lý tưởng cho cây cối phát triển nhanh.

3. Tiết Thanh Minh 2025 rơi vào thời gian nào?

Tiết Thanh Minh 2025 bắt đầu từ ngày 4/4/2025 và kết thúc vào ngày 19/4/2025 Dương lịch. Còn ngày Tết Thanh minh 2025 là vào thứ Sáu ngày 7/3 Âm lịch, nhằm ngày 4/4/2025 Dương lịch.

4. Những phong tục diễn ra vào tiết Thanh Minh

Tảo mộ, thờ cúng tổ tiên 扫墓祭祖 /sǎo mù jì zǔ/ : Tảo mộ vốn là một nghi thức quan trọng trong dịp Thanh Minh. Đây là hành động thể hiện sự tôn kính tổ tiên và bày tỏ lòng hiếu thảo của con cháu. Mọi người sẽ quét dọn mộ phần, dâng lễ vật, đốt tiền vàng mã, dâng hoa… để tưởng nhớ ông bà tổ tiên.

Du xuân 踏青 /tà qīng/: Đây là hoạt động đi dạo, du xuân, ngắm cảnh trong tiết trời trong lành. Hình thức phổ biến nhất là đi dã ngoại ngoài trời, tận hưởng không khí mùa xuân tươi đẹp.

Cắm cành liễu 插柳 /chā liǔ/: Vào mùa này, cây liễu (柳树 /liǔ shù/) đâm chồi, xanh tươi mươn mướt. Người xưa có tục bẻ cành liễu cài lên đầu hoặc cắm trước cửa nhà với niềm tin rằng có thể xua đuổi tà ma, mang lại may mắn. Ngoài ra, cành liễu còn mang ý nghĩa "giữ mãi tuổi thanh xuân" (戴柳于首 /dài liǔ yú shǒu/).

Thả diều 放风筝 /fàng fēng zhēng/: Người xưa thường viết tên mình lên diều, thả lên trời rồi cắt đứt dây để diều bay đi, mang theo xui xẻo, bệnh tật, cầu mong bình an.

Trồng cây 植树 /zhí shù/: Có câu " Tiết Thanh Minh mưa phùn bay", kết hợp ánh nắng dịu nhẹ và mưa xuân, giúp cây phát triển nhanh, tỷ lệ sống cao. Vì thế, từ xưa đã có phong tục trồng cây vào dịp Thanh Minh, và ngày nay cũng là Tết trồng cây (植树节 /zhí shù jié/) ở Trung Quốc.

Ăn bánh thanh đoàn 吃青团 /chī qīng tuán/: Bánh thanh đoàn 青团 /qīng tuán/ là một món bánh truyền thống của vùng Giang Nam. Bánh được làm từ bột nếp trộn với nước ép ngải cứu (艾草 – ài cǎo), tạo nên màu xanh biếc tự nhiên. Đây là món ăn đặc trưng không thể thiếu trong dịp Thanh Minh.

Ăn trứng gà  吃鸡蛋 /chī jī dàn/: Cũng giống như Tết Đoan Ngọ ăn bánh ú, Tết Trung Thu ăn bánh trung thu, Thanh Minh có tục ăn trứng (节蛋 – jié dàn). Hình tròn của trứng tượng trưng cho sự viên mãn.

Ăn bánh phát tài 吃发糕 /chī fā gāo/):  Bánh này còn có tên 子推馍 /Zǐ tuī mó/, gắn liền với điển tích Giới Tử Thôi (介子推 – /Jiè Zǐtuī/). Ở một số nơi, người ta nặn bánh theo hình chim én, dùng cành liễu xuyên qua bánh rồi treo trước cửa nhà để tưởng nhớ Giới Tử Thôi, người đã từ chối vinh hoa phú quý, sống ẩn dật trong rừng.

Tiết Thanh Minh là dịp để mỗi người tưởng nhớ tổ tiên, tri ân cội nguồn và kết nối với những giá trị truyền thống. Những phong tục này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn thể hiện sự gắn kết giữa con người với thiên nhiên, giữa quá khứ và hiện tại. Trong nhịp sống hiện đại, những nét đẹp văn hóa này vẫn được lưu truyền, nhắc nhở chúng ta về lòng hiếu thảo, sự biết ơn và ý nghĩa của sự đoàn viên. Đây cũng là thời điểm để mỗi người sống chậm lại, dành thời gian cho gia đình, trân trọng hiện tại và tiếp nối những truyền thống tốt đẹp qua từng thế hệ.