TIẾT XUÂN PHÂN LÀ GÌ? TIẾT XUÂN PHÂN NĂM 2025 RƠI VÀO THỜI GIAN NÀO?

Tiết Xuân Phân là 1 trong 24 tiết khí của năm, thường diễn ra vào mùa xuân. Đây không chỉ là lúc ngày và đêm cân bằng, mà còn mang ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa và đời sống con người. Vậy Tiết Xuân Phân có gì đặc biệt? Những phong tục truyền thống nào gắn liền với tiết khí này? Hãy cùng TIẾNG TRUNG THẦY HƯNG khám phá những nét độc đáo của Xuân Phân và những hoạt động thú vị diễn ra trong thời gian này!

1. Tiết Xuân Phân là gì?

Đây là tiết khí thứ 4 trong 24 tiết khí, đứng trước tiết Thanh Minh và sau tiết Kinh Trập. Đây là điểm giữa của mùa xuân, thường rơi vào ngày 20 hoặc 21 tháng 3 dương lịch hằng năm. Tiết Xuân Phân là ngày mà mặt trời chiếu thẳng vào xích đạo, khiến độ dài ngày và đêm gần như bằng nhau.

Từ Phân (分 /fēn/) mang 2 ý nghĩa:

Phân chia mùa: Xuân Phân chia mùa xuân thành hai nửa bằng nhau, tức là từ Lập Xuân đến Lập Hạ, Xuân Phân nằm ở chính giữa mùa xuân.

Phân chia ngày đêm: Vào ngày này, Mặt Trời chiếu thẳng vào xích đạo, khiến thời gian ban ngày và ban đêm bằng nhau, mỗi bên kéo dài 12 giờ.

2. Đặc điểm khí hậu của tiết Xuân Phân

Nhiệt độ tăng dần: Băng tan chảy, thời tiết ấm áp hơn nhưng cũng chưa quá nóng bức. Đây là giai đoạn thời tiết dễ chịu nhất trong năm.

Độ ẩm cao và mưa xuân: Do Xuân Phân vẫn thuộc mùa xuân, độ ẩm trong không khí tương đối cao, dễ gây mưa phùn ở nhiều khu vực. Ở miền Bắc Việt Nam, thời điểm này có thể xuất hiện hiện tượng "rét nàng Bân" - những đợt lạnh muộn bất chợt. Ở miền Nam Trung Quốc và khu vực Đông Nam Á, đây cũng là thời gian bắt đầu mùa mưa nhẹ, cây cối sinh trưởng mạnh.

Gió mùa thay đổi: Ở một số nơi, gió mùa Đông Bắc bắt đầu suy yếu, nhường chỗ cho gió mùa Đông Nam mang theo hơi ấm và độ ẩm. Những cơn mưa rào đầu mùa xuất hiện ở vùng Nam Á và Đông Á, báo hiệu sự thay đổi thời tiết rõ rệt.

Hiện tượng "Đào Hoa Thủy": Ở các vùng sông nước, đặc biệt là khu vực Giang Nam, Trung Quốc, nước sông dâng cao do tuyết tan từ thượng nguồn, kết hợp với mưa phùn, tạo ra hiện tượng "Đào Hoa Thủy" - lũ nhẹ vào mùa xuân.

Ngày và đêm dài bằng nhau: Thời gian ban ngày và ban đêm gần như bằng nhau, giúp khí hậu điều hòa, không có sự chênh lệch nhiệt độ quá lớn giữa sáng và tối. Điều này giúp các loài động thực vật phát triển đồng đều hơn.

Vụ mùa bận rộn: Đây là thời điểm thích hợp để canh tác nông nghiệp, chuẩn bị cho vụ mùa mới. Người dân thường tận dụng độ ẩm cao và khí hậu ấm áp để trồng cây và gieo hạt.

3. Tiết Xuân Phân năm 2025 rơi vào thời gian nào?

Tiết Xuân Phân 2025 sẽ bắt đầu từ ngày 20/3/2025 và kéo dài đến ngày 4/4/2025.

4. Những hoạt động truyền thống diễn ra vào tiết Xuân Phân

Dựng Trứng 竖蛋 /shù dàn/:  Người ta tin rằng vào ngày này, âm dương cân bằng nên có thể dễ dàng dựng đứng quả trứng. Giải thích khoa học: Xuân Phân là ngày mà trục Trái Đất nghiêng 66.5 độ và đạt trạng thái cân bằng tương đối với quỹ đạo quay quanh Mặt Trời, tạo điều kiện thuận lợi để trứng đứng vững.

Tặng Tranh “Xuân Ngưu” 送春牛 /sòng chūn niú/: Bức tranh "Xuân Ngưu" thường được in trên giấy đỏ hoặc vàng, thể hiện hình ảnh nông dân cày ruộng và lịch tiết khí trong năm. Đây không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn được người xưa sử dụng để dự đoán thời tiết, lượng mưa, thiên can địa chi, ngũ hành và sản lượng mùa màng. Tranh Xuân Ngưu mang ý nghĩa cầu mong mùa màng bội thu, thời tiết thuận hòa.

Tục "dán mỏ chim sẻ” 粘雀子嘴 /zhān què zi zuǐ/: Đây là một phong tục dân gian vào ngày Xuân Phân nhằm bảo vệ mùa màng khỏi chim chóc. Vào tiết Xuân Phân, cây trồng bắt đầu phát triển mạnh, nhưng chim sẻ và các loài chim khác thường kéo đến ăn hạt giống, gây ảnh hưởng đến nông nghiệp. Vì vậy, người dân nghĩ ra cách làm bánh trôi nhỏ không nhân, xiên vào que tre và đặt ở bờ ruộng, vườn, với ý nghĩa "cho chim ăn no để chúng không phá mùa màng".

Thả Diều 放风筝 /fàng fēng zhēng/: Xuân Phân mang đến thời tiết ấm áp, ánh nắng dịu dàng, rất thích hợp để thả diều. Đây không chỉ là một trò chơi dân gian mà còn mang nhiều ý nghĩa văn hóa và tâm linh. Người xưa tin rằng thả diều giúp "thả đi xui xẻo", mang lại may mắn và bình an. Một số nơi còn buộc lời cầu nguyện vào diều, sau đó cắt dây để gió cuốn đi điều không may.

Ăn Bánh Mặt Trời 吃太阳糕 /chī tài yáng gāo/: Mặt Trời ban tặng ánh sáng và hơi ấm cho muôn loài, vì vậy người xưa tổ chức lễ tế Mặt Trời để bày tỏ lòng biết ơn. Một phong tục dân gian đặc biệt trong ngày Xuân Phân là làm bánh Mặt Trời (太阳糕), dùng để dâng cúng Mặt Trời trong các nghi lễ truyền thống.

Tế Lễ Mặt Trời 祭日 /jì rì/: Người xưa rất tôn kính thiên nhiên, đặc biệt là Mặt Trời. Vào Xuân Phân, hoàng đế thường tổ chức lễ tế Mặt Trời, thể hiện lòng biết ơn đối với nguồn ánh sáng và sự sống. Phong tục này đã có từ thời nhà Chu.

Ăn Rau Xuân 吃春菜 /chī chūn cài/: Loại rau được sử dụng phổ biến là rau dền dại, hay còn gọi là “Xuân Bích Hào” (春碧蒿). Người dân thường hái rau xuân vào ngày này và nấu canh với cá, gọi là “Xuân Thang” (春汤), tượng trưng cho sự may mắn, sức khỏe dồi dào.

Tiết Xuân Phân không chỉ là một cột mốc quan trọng trong chu kỳ vận hành của thiên nhiên mà còn gắn liền với những phong tục, tập quán mang đậm giá trị văn hóa. Tất cả đều thể hiện sự hòa hợp giữa con người và vũ trụ, giữa lao động sản xuất và tín ngưỡng tâm linh. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về tiết Xuân Phân và có thể tận hưởng trọn vẹn những điều thú vị mà tiết khí này mang lại!