TIẾT HẠ CHÍ LÀ GÌ? NGƯỜI TRUNG QUỐC THƯỜNG LÀM GÌ VÀO TIẾT HẠ CHÍ?

Tiết Hạ Chí (夏至) vừa là một sự kiện thiên văn vừa là một lễ hội truyền thống kỷ niệm ngày dài nhất trong năm ở Trung Quốc. Hãy cùng TIẾNG TRUNG THẦY HƯNG tìm hiểu thêm về Tiết Hạ Chí và khám phá đặc điểm thú vị, các hoạt động và lễ hội độc đáo trong tiết khí này nhé!

1.Tiết Hạ Chí là gì?

Tiết Hạ Chí (夏至 - xiàzhì) là một trong 24 tiết khí trong lịch truyền thống Trung Quốc, đây là thời điểm mặt trời chiếu thẳng vào chí tuyến Bắc, khiến ngày dài nhất và đêm ngắn nhất trong năm ở bán cầu Bắc. Tiết Hạ Chí thường rơi vào khoảng ngày 21 hoặc 22 tháng 6 dương lịch - một mốc thời gian quan trọng trong chu kỳ vận hành của mặt trời theo lịch tiết khí, được người xưa dùng để xác định sự thay đổi của thời tiết và phục vụ cho sản xuất nông nghiệp. Tiết Hạ Chí phản ánh sự kết nối giữa con người và tự nhiên trong đời sống văn hóa truyền thống.

2. Ý nghĩa của Tiết Hạ Chí

Chữ “Hạ” (夏) nghĩa là mùa hè, biểu thị thời kỳ chính giữa mùa hè, khi thời tiết bắt đầu trở nên nóng bức rõ rệt. Chữ “Chí” (至) nghĩa là đạt đến, cực điểm. Ghép lại, “Hạ Chí” có nghĩa là mùa hè đạt đến cực điểm, tức là thời điểm mà dương khí vượng nhất, mặt trời chiếu sáng lâu nhất trong năm.

Tên gọi này không chỉ mô tả đặc điểm khí hậu mà còn phản ánh quy luật vận hành của trời đất trong thuyết âm dương ngũ hành – khi dương khí thịnh nhất thì cũng là lúc chuẩn bị chuyển sang âm.

3. Đặc điểm của Tiết Hạ Chí

Về khí hậu, Hạ Chí đánh dấu sự khởi đầu của giai đoạn nóng nực, với nhiệt độ tăng cao và ánh nắng gay gắt. Tuy chưa phải là thời điểm nóng nhất trong năm, nhưng nó mở ra cao điểm của mùa hè oi bức.

Trong nông nghiệp, đây là lúc người nông dân chăm sóc cây trồng, phòng chống sâu bệnh và chuẩn bị cho mùa thu hoạch sắp tới. Thời tiết trong tiết Hạ Chí ảnh hưởng lớn đến năng suất mùa vụ, nên được coi là thời điểm quan trọng trong canh tác.

Ngoài ra, nhiều địa phương ở Trung Quốc có phong tục đặc trưng như cúng tổ tiên, ăn mì lạnh hoặc bánh để giải nhiệt. Một số nơi còn tổ chức các hoạt động lễ hội mang ý nghĩa cầu an, cầu mùa màng bội thu.

Về mặt triết lý, Hạ Chí là lúc dương khí đạt cực thịnh và bắt đầu chuyển dần sang âm, thể hiện quy luật vận hành hài hòa của tự nhiên trong quan niệm âm dương ngũ hành của người xưa.

4. Hoạt động đặc trưng trong Tiết Hạ Chí

Trước hết, nhiều gia đình tổ chức cúng tổ tiên để bày tỏ lòng hiếu kính, đồng thời cầu mong cho sức khỏe, bình an và mùa màng bội thu. Đây là dịp để con cháu tưởng nhớ công ơn ông bà và gìn giữ đạo lý uống nước nhớ nguồn.

Tiếp đến, ở một số địa phương, người dân còn tổ chức lễ hội và các trò chơi dân gian như múa rồng, múa lân, đua thuyền hay tụ họp dân làng. Những hoạt động này không chỉ tạo không khí vui tươi, mà còn giúp tăng cường tình đoàn kết trong cộng đồng.

Bên cạnh đó, giới học giả và nông dân xưa có thói quen quan sát thiên văn và lịch tiết, theo dõi sự thay đổi của mặt trời và bóng nắng trong tiết Hạ Chí. Việc này nhằm xác định chính xác thời điểm gieo trồng, thu hoạch và điều chỉnh mùa vụ hợp lý.

Cuối cùng, một nét không thể thiếu là ăn uống giải nhiệt, với các món truyền thống như mì lạnh, cháo đậu xanh, bánh trôi nước hay dưa hấu. Những món ăn này giúp thanh nhiệt, làm mát cơ thể và tăng cường sức khỏe trong thời tiết oi bức.

5. Vào tiết Hạ Chí, người Trung Quốc ăn những món ăn gì?

Mì Hạ Chí (夏至面 - xiàzhì miàn): mì tượng trưng cho sự trường thọ trong văn hóa Trung Hoa. Vào ngày Hạ chí, các món mì lạnh rất được ưa chuộng vì chúng giúp làm mát cơ thể trong thời tiết nóng bức.

Bánh đậu (豌豆糕 - wāndòu gāo): vào những tháng mùa hè, người lớn tuổi trong gia đình Trung Hoa thường tự làm bánh đậu để tặng cho các thành viên nhỏ tuổi hơn trong gia đình. Bánh đậu có vị ngọt nhẹ nhàng, mang đến hương vị tươi mát và nhẹ nhàng – hoàn hảo cho những tháng mùa hè. Họ không chỉ tin rằng chúng có tác dụng giải nhiệt bên trong cơ thể mà còn là biểu tượng hấp dẫn của sự tốt lành.

Các món ăn khác làm từ lúa mì (小麦 - xiǎomài): Hạ chí đánh dấu sự kết thúc của vụ thu hoạch lúa mì mùa đông ở miền Bắc Trung Quốc, vì vậy các món ăn làm từ lúa mì được chế biến bằng loại bột mì mới để ăn mừng vụ thu hoạch.

Trái cây theo mùa (水果 - shuǐguǒ): Ở một số vùng tại Trung Quốc, người ta ăn các loại trái cây như vải thiều vào ngày Hạ chí để giữ cho cơ thể mát mẻ trong mùa hè nóng nực.

Tiết Hạ Chí không chỉ là dấu mốc chuyển mùa trong năm mà còn là nét đẹp văn hóa lâu đời của người Trung Quốc. Đây không chỉ là thời điểm thiên nhiên chuyển mình, mà còn là dịp để ta hiểu hơn về sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên trong quan niệm cổ xưa. Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tiết Hạ Chí và thêm yêu thích những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của Trung Quốc.